الکتروموتور ضد انفجار چیست ؟

به الکتروموتوری که سطوح آن مستحکم و عایق بندی شده باشد و باعث ایجاد اشتعال در فضا های پر خطر نشود ، الکتروموتور ضد انفجار می گوییم. از جمله عواملی که توسط الکتروموتور باعث ایجاد اشتعال یا انفجار می شود ، می توان به مواردی همچون داغ شدن سطوح بدنه ، قرارگیری در محیطی که دارای مواد مشتعل شونده مانند گاز است ، نقص در سیم پیچ موتور و جرقه زدن در هنگام استارت اشاره کرد. الکتروموتور های ضد انفجار (Explosion Proof) با نام های دیگری همچون ضد جرقه ، EX یا ضد حریق نیز شناخته می شوند. در لحظه استارت الکتروموتور جرقه ایجاد می گردد که در فضای بی خطر و عادی مشکلی ایجاد نمی کند ، اما در برخی از فضا های صنعتی مانند معادن ، صنایع نفت و گاز ، برخی از کارخانه ها و مکان های تولیدی به دلیل وجود مواد اشتعال زا ، ایجاد جرقه باعث خسارت سنگین مالی و یا گاها جانی می شود. برای جلوگیری از این اتفاق الکتروموتوری که استفاده می کنیم حتما باید به صورت استاندارد ضد انفجار EX باشد و همچنین مکان نصب دستگاه باید به صورت ایمن در نظر گرفته شود.

الکتروموتور ضد انفجار در صنایع

استاندارد های الکتروموتور های ضد انفجار EX

الکتروموتور های ضد انفجار EX باید بر اساس دو استاندارد NEC و IEC طراحی و ساخته شوند.

استاندارد NEC (National Electrical Code) : استاندارد ملی آمریکا می باشد و بر اساس آن مواد قابل اشتعال به سه کلاس زیر تقسیم می شوند :

کلاس I : براساس این کلاس فضا دارای گازهای قابل اشتعال مانند تاسیسات نفتی و گازی می باشد. بنابراین الکتروموتور هایی که در این مکان ها بکار می روند باید دارای قطعات با کیفیت و آب بندی بسیار بالایی باشند.

کلاس II : براساس این کلاس در فضا ، بخار ها و گرد و غبار های گازی مانند معادن زغال سنگ وجود دارد. تمهیدات عایق بندی این کلاس نسبت به نوع I کمتر است.

کلاس III :  بر اساس این کلاس مواد مشتعل شونده غیر گازی مانند فیبر ، کنف و … در فضا وجود دارد و نسبت به دو کلاس قبلی میزان خطر کمتر است.

به طور کلی طبق استاندارد NEC محیط هایی با قابلیت مشتعل شدن به دو دسته کلی زیر تقسیم می شوند :

دیویژن 1 (Division 1) : شامل محیط هایی که مواد قابل اشتعال در آن پراکنده و فضاهای پر خطری می باشند.

دیویژن 2 (Division 2) : محیط هایی که گازهای قابل اشتعال در فضا بصورت عادی وجود ندارند و فقط در زمان های غیر عادی که نقصی برای تجهیزات بوجود می آید ، گاز پراکنده و آن مکان خطرناک می شود.

استاندارد IEC (International Electrotechnical Commission) : استاندارد اروپایی است و شامل فضا هایی که در آن گاز های مشتعل شونده پراکنده و دارای محیط های خطرناکی هستند می شود. بر اساس استاندارد IEC فضا ها به سه دسته ی زیر تقسیم می شوند :

منطقه صفر : پرخطرترین فضای قابل اشتعال که در آن همواره مواد گازی وجود دارد. در این محیط ها سعی می شود هیچ گونه الکتروموتوری نصب نگردد اما اگر به ناچار نیاز به آن بود ، باید با نهایت نکات ایمنی طراحی و ساخته شود.

منطقه 1 : شامل فضا هایی که میزان گازهای خطرناک در آن کمتر و بصورت پراکنده وجود دارد. الکتروموتور هایی که در این مکان ها قرار می گیرند باید دارای ایمنی بالایی باشند.

منطقه 2 : در شرایط عادی در این فضا ها گاز و مواد مشتعل وجود ندارد اما ممکن است بصورت متناوب گاز های خطرناک تولید شود. الکتروموتور های مناسب برای این منطقه از نکات ایمنی کمتری نسبت به دو منطقه 1 و 2 برخوردار هستند.

کاربرد الکتروموتور ضد انفجار
الکتروموتور ضد انفجاردر صنایع دارویی
الکتروموتور ضد انفجار در صنایع شیمیایی

انواع الکتروموتور های ضد انفجار براساس نوع حفاظت و ایمنی

ضد انفجار بودن الکتروموتور را بر روی پلاک با عبارت EEx نمایش می دهند. بعد از حروف ثابت EEx حروف d , e , p , n , a وجود دارد که هر کدام نشان دهنده میزان ایمنی الکتروموتور می باشند و در ادامه به شرح آن ها می پردازیم :

الکتروموتور EExd : محفظه این الکتروموتور دارای پوسته ضخیم و مستحکمی می باشد ، به همین دلیل هیچ گونه جرقه ای تحت هیچ شرایطی از داخل به سمت بیرون موتور نفوذ نمی کند.

الکتروموتور EExe : این الکتروموتور ها نیز دارای پوسته ضخیم و مستحکمی می باشند و جرقه ای را به بیرون از پوسته انتقال نمی دهند اما نسبت به نوع d ایمنی کمتری دارند.

الکتروموتور EExp : این الکتورموتور دارای عایق هوا می باشد و از بروز انفجار جلوگیری می کند.

الکتروموتور EExn : این الکتروموتور ها مانند نوع e بوده و خاصیت ضد جرقه بودن دارند و در محیط هایی با گازهای مشتعل شونده کمتر مناسب می باشند.

الکتروموتور EExa : در این الکتروموتور ها عایق بندی سخت گیرانه تر و پوسته ضخیم و بسیار مستحکمی وجود دارد که برای مناطق پر خطر مناسب است.

دمای مجاز الکتروموتور های ضد انفجار

اگر دمای یک محیط خطرناک افزایش یابد ، گاز های موجود در آن بدون نیاز به فعال کننده مشتعل می شوند. حداقل درجه حرارتی که در یک فضا با قابلیت انفجار و بدون نیاز به جرقه می تواند باعث ایجاد آتش سوزی شود ، درجه حرارت خود اشتعالی می نامند. برای جلوگیری از انفجار و آتش سوزی ، دمای الکتروموتور در حین کار باید از درجه حرارت خود اشتعالی کمتر باشد. بر اساس استادارد IEC دمای سطح الکتروموتور را با نماد T1 تا T6 نمایش می دهند.

T1 : دمای تا حداکثر 450 درجه سانتیگراد

T2 : دمای تا حداکثر 300 درجه سانتیگراد

T3 : دمای تا حداکثر 200 درجه سانتیگراد

T4 : دمای تا حداکثر 135 درجه سانتیگراد

T5 : دمای تا حداکثر 100 درجه سانتیگراد

T6 : دمای تا حداکثر 85 درجه سانتیگراد

گروه
گاز
دمای احتراق درجه
(سانتی گراد)
کلاس دما
T1
T2
T3
T4
T5
T6
I
I
متان
II
A
استون
540
*
II
A
استیک اسید
485
*
II
A
آمونیاک
630
*
II
A
اتان
515
*
II
A
متیلن کلراید
556
*
II
A
متان(ch4)
537
*
II
A
مونوکسید کربن
605
*
II
A
پروپان
470
*
II
A
بوتان-n
365
*
II
A
بوتیل-n
370
*
II
A
هگزان
240
*
II
A
استالدئید
140
*
II
A
اتیل اتر
160
*
II
A
اتیل نیترات
90
*
II
B
اتیل
425
*
II
B
اتیل اکسید
429-440
*
II
B
سولفید هیدروژن
270
*
II
C
استیلن(C2H2)
305
*
II
C
دی سولفید کربن
(CS2)
102
*
II
C
هیدروژن(H2)
560
*
II

چه نکاتی در محیط های قابل اشتعال باید رعایت شوند ؟

  • پایین آوردن دما و اکسیژن محیط برای جلوگیری از بروز آتش
  • استفاده از تهویه مطبوع بصورتی که گاز های خطرناک از محیط خارج شوند.
  • استفاده از عایق بندی های استاندارد در تجهیزات ، مانند به کارگیری موتور های ضد انفجار
  • تعبیه دستگاه های خاموش کننده شعله

برند های الکتروموتور

دیدگاهتان را بنویسید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. فیلد های ضروری مشخص شده اند *

ارسال نظر