در مواقعی که نیاز به توقف سریع در بازه های زمانی مختلف باشد، می توان از الکتروموتور ترمزدار استفاده کرد. نحوه عملکرد الکتروموتور ترمزدار به گونه ایست که در یک محدوده زمانی بسیار کم ابتدا فعالیت موتور را بصورت ایمن آهسته کرده و سپس کاملا متوقف می کند. در واقع بعد از خاموش کردن و یا ارسال فرمان ایست ، محور حرکت موتور بلافاصله متوقف شده تا باعث اختلال در کار نشود. استفاده از الکتروموتور های ترمزدار در کاربری هایی همچون آسانسور ، جرثقیل ، پله برقی و … ضروری و مهم است. می توان ترمز را به موتور وصل کرد تا هر دو با هم کار کنند و یا منبع تغذیه ترمز بصورت جداگانه تامین شود. طبق استاندارد ، ولتاژ الکتروموتور و ترمز باید با یکدیگر برابر باشند.
الکتروموتور ترمزدار چیست ؟
انواع الکتروموتور ترمزدار
با قطع جریان الکتریسیته از مدار الکتروموتور های بدون ترمز ، روتور با نیروی اصطکاک از حرکت می ایستد. برای اینکه روتور بصورت آنی متوقف شود از ترمز استفاده می کنیم که در ادامه به انواع آن می پردازیم.
الکتروموتور ترمزدار جریان معکوس
در این الکتروموتور فرمان توقف با نیرویی در خلاف جهت چرخش روتور انجام می شود. چنانچه نیروی خلاف جهت ، بیشتر از سرعت چرخش روتور باشد باعث تغییر جهت گردش آن می شود. عملکرد الکتروموتور های ترمزدار جریان معکوس تک فاز و سه فاز با یکدیگر متفاوت است. در موتور های تک فاز ، ترمز با تعویض یکی از دو سر سیم پیچ اصلی و یا راه انداز عمل می کند و در موتور های سه فاز با تعویض جای دو سیم فاز انجام می گیرد. از این الکتروموتور ها در وسایلی همچون تردمیل و تسمه نقاله استفاده می شود.
الکتروموتور ترمزدار جریان مستقیم DC
ترمز الکتروموتور های جریان مستقیم بصورت آنی و با سرعت بالایی عمل می کند. بعد از قطع جریان الکتریسیته تا چند لحظه برق در مدار باقی می ماند و چنانچه بار به موتور وارد شود ، روتور این الکتروموتور ها شروع به چرخش می کند. بنابراین استفاده از الکتروموتور ترمزدار جریان مستقیم در جاهایی که پس از قطع شدن برق ، بار همچنان وجود داشته باشد توصیه نمی گردد. ترمز های DC به دلیل نیاز به تعمیر و نگهداری کمتر ، شناخته شده تر می باشند. از این الکتروموتور ها اغلب در وسایلی با بار سبک استفاده می شوند.
الکتروموتور ترمزدار مکانیکی
ترمز این الکتروموتور ها از دو دیسک ، لنت و فنر ساخته شده است. یکی از دیسک ها بصورت ثابت و دیگری متصل به محور اصلی می باشد ، دیسک ها به وسیله لنت و فنر به یکدیگر متصل شده اند. پس از اتصال جریان الکتریسیته و بوجود آمدن میدان مغناطیسی ، سیم پیچ روتور از ترمز گسسته شده و شروع به چرخش می کند. از الکتروموتور های ترمزدار مکانیکی در تجهیزاتی مانند آسانسور ، بالابر ها و وسایلی که با وجود بار نیاز به توقف دارند استفاده می شوند.
الکتروموتور ترمزدار توسط اینورتر
بهترین و ایمن ترین روش ، استفاده از الکتروموتور های ترمزدار به وسیله ی اینورتر می باشد. اینورتر وسیله ای فرمان پذیر است و می توان بر اساس نیاز دلخواه ، دستور شروع و توقف را به الکتروموتور وارد کرد. همچنین استفاده از اینورتر باعث استهلاک کمتر ، افزایش راندمان و صرفه جویی انرژی می شود. از الکتروموتور های اینورتر دار می توان در اغلب پمپ ها ، صنایع و تجهیزات برقی استفاده کرد.
مزایای استفاده از الکتروموتور ترمزدار
- امکان استفاده همراه با اینورتر در همه مدل ها
- توقف آنی الکتروموتور
- طراحی این الکتروموتور ها براساس استاندارد IEC می باشد.
- ترمز سریع الکتروموتور حتی با وجود گشتاور بالا
- تنظیم دقیق گشتاور ترمز
- کمتر کردن استهلاک و فشار به موتور در هنگام استاپ
کاربرد الکتروموتور های ترمزدار
- صنایع گوناگونی همچون دارویی ، غذایی ، خودرو سازی و …
- آسانسور و بالابر ها
- پله برقی
- الکتروموتور پمپ های سه فاز و تک فاز
- برخی از وسایل خانگی
- توربین های بادی
- خطوط مونتاژ
چه نکاتی باید در انتخاب الکتروموتور ترمزدار رعایت شود ؟
هنگام انتخاب ترمز موتور چندین نکته مهم وجود دارد که بارزترین آنها گشتاور و دور در دقیقه می باشد. همچنین باید به منبع و ولتاژ تغذیه ، محدودیت فضا ، دسترسی نصب و میزان سر و صدا توجه داشته باشیم.